آزمایش خون مادر جهت بررسی پارامترهای آزمایشگاه

تست خون مادر و غربالگری لازم در مراحل مختلف، یکی از أمور شدیدا توصیه شده برای مادران باردار است. افرادی که تصمیم به داشتن نوزاد دارند، باید در مراحل مختلف تشکیل و رشد جنین این آزمایش‌ها را انجام دهند تا از سلامت فرزند خود مطمئن شوند. به طور کلی، آزمایش خون مادر جهت بررسی پارامتر‌های آزمایشگاه در کنار آزمایش‌های دیگر به دو مرحله کلی تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل غربالگری مرحله اول و غربالگری مرحله دوم هستند. در غربالگری مرحله اول آزمایش‌هایی نظیر PAPP-A و HCG free انجام می‌شود و در غربالگری مرحله دوم آزمایش‌های آلفا فتوپروتئین AFP و غربالگری میزان HCG, Esteriol, inhibin انجام می‌شود. در ادامه این مطلب در مجله های‌طب به هر یک از این موارد به صورت تک به تک اشاره خواهیم کرد.

غربالگری مرحله اول

غربالگری مرحله اول که از آن به عنوان غربالگری سه ماه اول نیز یاد می‌کنند شامل تست‌های غربالگری است که باید در سه ماه اول بارداری بر أساس سن مادر و سن جنین انجام شود. این آزمایش‌ها میزان ریسک سندروم داون و تریزومی ۱۳ و ۱۸ را شناسایی و ارزیابی می‌کنند. دلیل انجام تست‌های یاد شده در سه ماهه اول بارداری، در گام اول به افزایش شانس شناسایی سندروم‌های ژنتیکی و امکان انجام تست‌های تشخیصی مربوط می‌شود. در گام بعد، تست‌هایی نظیر سونوگرافی NT جنین یا فقدان بخش و کل جمجمع در سه ماهه اول قابل انجام است و در این دوره می‌توان به صورت سریع این موارد را شناسایی کرد.

انجام آزمایش PAPP-A

تست PAPP-A که آزمایش‌های قابل انجام در سه ماهه اول بارداری است باعث می‌شود تا اختلالات ژنتیکی و ریسک ابتلای به آن‌ها نظیر سندروم داون در حد قابل توجهی شناسایی شود. آزمایش PAPP-A میزان پروتئین پلاسما در خون مادر را شناسایی می‌کند و بر اساس آن نتایجی ویژه را ارائه می‌دهد. گفتنی است که در جریان این آزمایش میزان دو هورمون HCG و PAPP-A بررسی می‌شود. در آزمایش PAPP-A میزان غلظت سرمی PAPP-A در خون مادر شناساییی شده و بر اساس آن ریسک ابتلا به برخی از اختلالات ژنتیکی شناسایی می‌شود.

انجام آزمایش HCG free

آزمایش HCG free یکی از آزمایش‌های دوگانه قابل انجام در سه ماهه اول بارداری است که از آن طریق می‌توان ناهنجاری‌های ژنتیکی تشخیص داده شود. این ازمایش که دارای درصد حساست ۳۲ تا ۳۹ است. این آزمایش از طریق ادرار یا خون قابل انجام است. این آزمایش یکی از آزمایش‌های کمی است به همین دلیل میزان دقیق هورمون موجود در خون را نشان می‌دهد. این آزمایش می‌تواند برای زیرنظر داشتن فعالیت هورمونی فرد باردار مناسب باشد. این تست به صورت کیفی می‌تواند بارداری یا عدم بارداری در فرد را تایید کند. علاوه بر این از لحاظ کمی میزان hCG در خون را نیز شناسایی کرده و وضعیت فرد باردار را نیز قابل شناسایی می‌کند.  علاوه بر این با شناسایی بتا hCG می‌توان به سلامت فرایند بارداری نیز پی برد.

غربالگری مرحله دوم

غربالگری مرحله دوم که به عنوان غربالگری سه ماه دوم نیز از آن یاد می‌شود شامل مارکرهای قابل اندازه گیری در سه ماهه دوم است که از نتیجه بررسی آن‌ها می‌توان به میزان سلامت فرزند به دنیا آمده پی برد. در این فرایند غربالگری آلفا فتوپروتئین و غربالگری مورادی چون HCG, Esteriol, inhibin قابل شناسایی خواهد بود.

غربالگری آلفا فتوپروتئین (AFP)

در جریان غربالگری آلفا فتوپروتئین می‌توان میزان احتمال زردی گرفتن جنین پس از به دنیا آمدن را تشخیص داد. آلفافتوپروتئین در حقیقت انكوفتال پروتئین مشابه با آلبومین است که در کیسه زرده و در نهایت کبد جنین تولید می‌شود. این ماده در هفته سی و دوم بارداری افزایش پیدا می‌کند و پس از آن رفته رفته کاهش پیدا می‌کند. تشخیص این پروتئین می‌تواند به جلوگیری از زردی نوزاد کمک کند و از سلامت اعضایی نظیر کبد و کلیه نوزاد اطمینان حاصل کند. اندازه گیری و تشخیص آلفا فتوپروتئین از طریق غربالگری آلفا فتوپروتئین در سه ماهه دوم قابل انجام است و تشخیص این موضوع و اقدام‌های مناسب با آن پس از تشخیص درست می‌تواند در اینده از رویدادهای ناگواری نظیر سقط ناگهانی، مرده زایی، زایمان زودرس و ماکروکروموزومی جلوگیری می‌کند. با توجه به این موضوع انجام تست آلفا فتوپروتئین در جریان غربالگری سه ماه دوم که در حقیقت جزو تست‌های مرحله دوم است توصیه می‌شود.

​غربالگری میزان HCG, Esteriol, inhibin

در مرحله دوم بارداری تست hCG همانند غربالگری سه ماهه اول انجام می‌شود تا میزان برخی از فعالیت‌های در حال انجام در جنین شناسایی شود و از سلامت ژنتیکی و بارداری سالم اطمینان حاصل شود. تست استریول نیز می‌توان میزان ترشح این ماده در بدن را شناسایی کند. گفتنی است که استریول مهم‌ترین استروژن طبیعی در بدن انسان است و برای تشخیص میزان سلامت بارداری بسیار کاربردی است. تست‌های inhibin A و inhibin B نیز می‌تواند به تشخیص برخی از اختلالات ژنتیکی و سلامت جنین در هفته‌های ۱۴ تا ۲۲ کمک کند. این تست‌ها سندروم داون، تریومی ۱۸ و ۲۱ را تشخیص می‌دهند و ریسک بروز آن‌ها را نیز مورد بررسی قرار می‌دهند.